ก้อนที่คล้ายก้อนหิน อยู่ภายในถุงน้ำดี เกิดจากตะกอนของน้ำดีจับตัวกันเป็นก้อนและกลายเป็นนิ่วได้ อาจจะเกิดได้จากคลอเรสเตอรอล การติดเชื้อ หรือสารประกอบภายในเม็ดเลือด เป็นต้น

ถุงน้ำดีมีหน้าที่กักเก็บน้ำดีจากตับ และทำให้น้ำดีเข้มข้นขึ้น เพื่อปล่อยออกมาใช้ในการย่อยไขมันในบริเวณลำไส้เล็กส่วนต้น

• คนที่มีโรคเม็ดเลือดแดงแตกง่าย ทำให้อัตราส่วนความเข้มข้นของสารในน้ำดีผิดปกติ
• การกินอาหารที่มีไขมันสูง จะเพิมความเสี่ยงการเกิดโรคนิ่วในถุงน้ำดีได้

• เป็นๆหายๆหลังทานอาหาร ครั้งละ 30-60 นาที
• ถ้าที่มีอาการน้อยมักจะมีแค่อาการอืดแน่นท้องที่บริเวณใต้ลิ้นปี่
• ถ้ามีอาการมาก จะปวดร้าวไปหลังหรือสะบักขวา คลื่นไส้อาเจียน กินได้น้อยลง
• เมื่อเริ่มมีภาวะแทรกซ้อน หรือติดเชื้อ จะเริ่มมีไข้ ปวดท้องรุนแรง และปวดท้องตลอดเวลา
• ถ้านิ่วหลุดลงไปที่ท่อน้ำดีจะทำให้ท่อน้ำดีอุดตัน เกิดท่อน้ำดีอักเสบ และมีตัวเหลืองตาเหลืองได้ ซึ่งเป็นอันตรายถึงชีวิต

หลังทานอาการแล้วถุงน้ำดีจะบีบตัวเพื่อปล่อยน้ำดีออกมาย่อยไขมัน แต่พอมีนิ่วไปอุดต้นทำให้ถุงน้ำดีต้องบีบตัวแรงขึ้น จนมีแรงดันมากขึ้นและเกิดอาการปวด พอนิ่วกลิ้งออกไปทำให้อาการปวดลดลง แต่ถ้านิ่วอุดต้นเป็นระยะเวลานาน อาจจะเกิดการติดเชื้อทำให้ปวดท้องรุนแรงตลอดเวลา และมีไข้ได้

โรคกระเพาะ แต่โรคกระเพาะมักจะมีอาการแสบร้อนร่วมด้วย และมักจะเป็นตอนก่อนอาหารหรือท้องว่าง เช่น ตอนตื่นนอนก่อนกินข้าว และ ก่อนนอน หรือ บางคนหมอวินิจฉัยว่าเป็นโรคกระเพาะแต่ทานยาลดกรดแล้วไม่ดีขึ้น อาจจะต้องสันนิษฐานว่าอาจจะเป็นโรคนิ่วในถุงน้ำดีได้

20% ของผู้ป่วยจะมีอาการและมีโอกาสเกิดภาวะแทรกซ้อนได้ ซึ่งการติดเชื้อที่ตามมาอาจจะทำให้เกิดการติดเชื้อในกระแสเลือดและถึงแก่ชีวิตได้

นอกจากอาการดังกล่าวแล้วจำเป็นจะต้องตรวจยืนยันด้วยการ ultrasound หรือ CT หรือ MRI

กินยาสลายนิ่ว ไม่ช่วยรักษาโรคนิ่วในถุงน้ำดี นิ่วอาจจะหายได้เพียงแค่ 10 % ใน 1 ปี โดยจะต้องเป็นเฉพาะนิ่วชนิด คลอเรสเตอรอล และ มากกว่า 70% ของคนที่กินยาสลายนิ่ว กลับมามีอาการปวดท้องเหมือนเดิม

การผ่าตัดเปิดและการผ่าตัดส่องกล้อง

• ทุกคนที่มีอาการ
• ถ้าไม่มีอาการต้องมีนิ่วขนาดมากกว่า  3 cm หรือปัจจัยเสี่ยงอย่างอื่น เช่น เป็นโรคเลือดแตกตัวง่าย มีนิ่วพร้อมกับติ่งเนื้อในถุงน้ำดี มีลักษณะการอักเสบเรื้อรังของถุงน้ำดี อยู่ในพื้นที่ห่างไกล ไม่สามารถเข้าถึงโรงพยาบาลได้ทัน เช่น ต้องทำงานที่แท่นขุดเจาะน้ำมัน หรือ อยู่ในป่าหรือบนเขา